ఒంటిమిట్ట రఘువీర శతకము
-అయ్యల్రాజు త్రిపురాంతక కవి
1. శా. శ్రీకల్యాణగుణాభిరామ విబుధశ్రేణీకిరీటద్యుతి
వ్యాకీర్ణాంఘ్రిసరోరుహద్వయసహస్రాక్షస్తుతా! యచ్యుతా
నాకుం బ్రాపును దాపు నీవె యగుచున్ నన్నేలుమీ రామభ
ద్రా కారుణ్యసముద్రధీర రఘువీర జానకీనాయకా!
2. శా. ఆకర్ణాటకమండలాధిపతిచేనాస్థానమధ్యంబులో
నాకావ్యంబులు మెచ్చఁజేసితివి నానారాజులుం జూడగ
నీకుం బద్యము లిచ్చుచో నిపుడు వాణీదేవి నాజుహ్వకున్
రాకుండెట్లు వసించు గాక రఘువీర జానకీనాయకా!
3. శా. నీకేలన్ దృణమందివైవ నదియున్ నిర్ఘాతపాత క్రియన్
గాకాకారవికారదానవుని లోకాలోకపర్యంత మీ
లోకంబుల్ పదునాల్గు త్రిప్పి నది కాలున్మోపఁగానీక యౌ
రా కాకుత్ స్థకులాగ్రగణ్య రఘువీర జానకీనాయకా!
4. మ. సకృపాలోకన నందగోపునితనూజాతుండవై గొల్లవై
సకలక్షోణులు నేలినాఁడ వఁట మించంగశ్యపబ్రహ్మ గ
న్న కుమారుండన మిన్నుముట్టి కుఱుచై నాఁడేలయాలీల నే
రక దానంబులు వేడుకొంటి రఘువీర జానకీనాయకా!
5. మ. సకలామ్నాయములన్ బఠించుఫల మబ్జాతాక్షు నామంబులం
దొక టేదైనఁ బఠింపఁ గల్గు నటువంటుత్కృష్టపుణ్యప్రవ
ర్తననామంబులు చక్రపాణికి సహస్త్రంబుల్ సహస్రాభ మ
ర్కకులా నీశుభనామ మౌర రఘువీర జానకీనాయకా!
6. శా. కొంకన్ గారణ మేమి ధర్మములు పెక్కుల్ చేసి మర్త్యుండు నీ
వంకన్ జిత్తము నిలపలేక పెఱత్రోవల్ త్రొక్కినన్ సర్వమున్
బొంకై (పోవు) తూలు కురంగనేత్ర తగునోముల్ వేయునున్ నోఁచి తా
ఱంకాడంగఁ దొడంగినట్లు రఘువీర జానకీనాయకా!
7. శా. ఆగౌరిశ్వరకీర్తనీయుఁడగుని న్నర్చింపఁగాలేనివా
రోగుల్గాక నిజానయోగు లయినన్ యోగ్యాను సంధానులే
మాగుర్వాజ్ఞ యథార్థ మాడితిని నీమంత్రంబె మంత్రంబురా
రాగద్వేషవిదూర ధీర రఘువీర జానకీనాయకా!
8. మ. జగముల్ మూఁడు సృజింపఁ బ్రోవఁ బిదపన్ సంహారమున్ జేయఁగాఁ
ద్రిగుణాకారముఁ దాల్చినట్టి వరమూర్తీ వాసుదేవాచ్యుతా
నిగమస్తుత్య పవిత్రగాత్ర నృహరీనీలాభ్రవర్ణా మహో
రగతల్పా జనకల్పభూజ రఘువీర జానకీనాయకా!
9. శా. నీచారిత్రము చెప్ప నద్భుతమగున్ నీనామసంకీర్తనం
బాచండాలునకైన మోక్షమొసఁగున్ హత్యాదిదోషంబులన్
వేచించున్ విదళించుఁ ద్రుంచుఁ దునుమున్ వేఁటాడు నంటంబడున్
రాచుం ద్రోచు నడంచు నొంచు రఘువీర జానకీనాయకా!
10. శా. తేజం బొప్పఁగ నీవె కావె మొదలన్ ద్రేతాయుగాంత్యంబునన్
రాజై పుట్టితి వింక నీకలియుగాంత్యంబందునన్ రౌతవై
వాజిందోలివిరోధులం దునుమ దేవా నీవ యొండెవ్వఁ డా
రాజున్ రౌతును నీవె కావ రఘువీర జానకీనాయకా!
11. శా. గాజుంబూస సురేంద్రనీలమణిఁగాఁ గల్పించు చందంబునన్
బాజుంజర్మముమీఁది (బే)జేగడపొఱల్ బంగారు చేసేగతిన్
నాజన్మంబుఁ బవిత్రభాజనముగా నన్నేలరా యేలరా
రాజీవాక్ష కృపాకటాక్ష రఘువీర జానకీనాయకా!
12. శా. నాజన్మాంతరవాసనావశమునన్ నాపాలిభాగ్యంబునన్
నాజాడ్యంబులు పోవుకాలముతఱిన్ నాపుణ్యపాకంబునన్
ఈజన్మంబున నిన్నుఁ గొల్వఁ గలిగెన్ హీనుండఁగా నింక నే
రాజన్ నాకెదురెవ్వ రుర్వి రఘువీర జానకీనాయకా!
13. శా. నేఁటం దీఱె ననేకజన్మములనుండే నన్ను వెంటాడుచున్
వాటంబై చనుదెంచుపాపములు శ్రీవత్సాంక నీవంక నీ
పాతల్ పాఠముసేయువారికి మఱిన్ బాపంబులం బాపుఁ గ
ర్ణాటాధీశ్వర యొంటిమిట్ట రఘువీర జానకీనాయకా!
14. మ. పటునిర్ఘతకఠోరనాదము ఘనబ్రహ్మాండభాండంబు బి
క్కటిలం జేయుచు వచ్చునప్పు డితరుల్ గాండీవినామంబు లె
న్నుట మేలందురు వైష్ణవుల్ తలఁప రన్యుం గోరి యెంతంతదు
ర్ఘటముల్ వచ్చిన నిన్నె కాక రఘువీర జానకీనాయకా!
15. మ. కొడుకు ల్బ్రహ్మలు కూఁతు రీశ్వరశిరఃకూటంబుపైఁ గాపురం
బుడురాజుం దినరాజుఁ గన్నులహిరా జుయ్యాలమంచంబు నీ
పడఁతుల్ శ్రీయు ధరిత్రియున్ సవతు చెప్పన్ పేరు? నీకన్యులా
రడిమర్త్యుల్గనలేరుకాక రఘువీర జానకీనాయకా!
16. మ. వడిమీఱంగ నమోఘమై నిగుడునీవాలమ్ము వాలమ్ముఁ దాఁ
కెడునంచున్ మెడయొడ్డినన్ జమరిపైఁ గీల్కొన్నకారుణ్య మే
ర్పడ మున్నేసినయమ్ము వేఱెయొకనారాచమ్మునం ద్రుంచి పే
ర్పడి తౌరా విలుకాండ్రలోన రఘువీర జానకీనాయకా!
17. మ. చెడుగన్ గష్టుఁడ దుష్టచిత్తుఁడ బరస్త్రీలోలుఁడన్ బాలుఁడన్
జడుఁడన్ మూఢుఁడఁ గొండెకాఁడను దురాచారిన్నిషేధాత్ముఁడన్
గడుసన్ గాకరిఁ గల్లగుల్లఁ గపటిన్ గర్వి న్ననుం గావు మూ
ఱడి యున్నాఁడను నీవేదిక్కు రఘువీర జానకీనాయకా!
18. మ. అడిగేవిద్యకు లోను చేసితివి నన్నావంతయున్ వంతలే
కడియాసల్ గొనుచుం దురాత్మకుల నే నర్థింపుచున్నాఁడ నె
న్నఁడు రక్షించెదు నీవు నన్ను బలె నెన్నంబేదవా యేలయా
ఱడిఁ బెట్టేవు రమావిహార రఘువీర జానకీనాయకా!
19. మ. ప్రణుతింపన్ మృతదేహుఁ జూచి బ్రతికింపన్ బ్రహ్మరుద్రుల్ మరు
ద్గణనాథాదులు నోప రద్భుతము గాఁగ న్నీదుభృత్యుండు ల
క్ష్మణుప్రాణంబులు దెచ్చెఁజచ్చినతరిన్ సంజీవనీప్రక్రియన్
రణభూభాగములోనఁ దానె రఘువీర జానకీనాయకా!
20. శా. ఏతాత్పర్యముగల్గి కొల్చెదవురా యేనేలనిన్నెంతురా
నీతోనాకు బనేమిరా యనక మన్నింపందగున్ నన్ను నీ
చేతన్ మోక్షముగన్న వారివిననా చిత్రంబుగా నిర్జరా
రాతిన్ ఱాతిఁగిరాతుఁ దొల్లి రఘువీర జానకీనాయకా!
21. శా. దాతల్ త్రాతలు దల్లిదండ్రులు మఱిన్ దైవంబు లాప్తులు చెలుల్
భ్రాత ల్తక్కినవారు చుట్టములు మీపాదాలమీఁ దాన నా
దాతల్ త్రాతలు తల్లిదండ్రులు మఱిన్ దైవంబు లాప్తుల్ చెలుల్
భ్రాతల్ సర్వము నీవె కావె రఘువీర జానకీనాయకా!
22. మ. శ్రుతిపాథోధి మధించి శాస్త్రమహిమల్శోధించి యష్టాదశ
స్మృతులాలించి మహేతిహాసకథలుం జింతించి తారొక్క స
మ్మతమై సన్మును లాచరించినమహామార్గంబు నీసేవ దు
ర్మతులీ మార్గముఁ గానలేరు రఘువీర జానకీనాయకా!
23. మ. మతి నూహింపరు కొంద ఱీసుకృత మేమార్గంబునందున్న దు
గ్రతపోథ్యానము సామగానమును దీర్థస్నానమున్ దానమున్
గ్రతుసంథానము నేల నేలఁ దులసిం గర్వయ్యెనో యూర నీ
ప్రతిమ ల్లేవొ నమస్కరింప రఘువీర జానకీనాయకా!
24. మ. సుతులంచున్ హితు లంచు బంధుజను లంచు న్దల్లులు న్దండ్రులున్
సతులున్ బౌరులు నంచు నెంచుకొనుచున్ సంసారమోహాబ్ధిలో
గతజన్మంబులఁ దేలుచున్ మునుఁగుచున్ గర్వించి యే ని న్నానా
రతముం గొల్వనిమోస గల్గె రఘువీర జానకీనాయకా!
25. మ. క్షితిలోఁదామును బ్రహ్మసృష్టికి బునస్సృష్టిన్ వినిర్మించియున్
గ్రతువిఘ్నం బొనరించుదానవుల వీఁగం దోలఁగాలేక నాఁ
డతిబాలున్ నినుఁ దోడు తోడుకొని పోఁడా గాధిసూనుండు నీ
ప్రతివీరాగ్రణి యెవ్వఁ డింక రఘువీర జానకీనాయకా!
26. మ. క్షితిలో నల్పులమీఁదఁ జెప్పినకృతుల్ చీ! చీ! నిరర్థంబులై
మతికిం బాత్రము గావు మేఁకమెడ చన్నుల్ నేతిబీఱాకులున్
వితతప్రౌఢిమ నీకుఁ జెప్పినకృతుల్ వేదాలు శాస్త్రాలు భా
రతరామాయణముల్ తలంప రఘువీర జానకీనాయకా!
27. శా. సంతానంబును బారిజాతకమహీజాతంబు మందారమున్
కింతారత్నముఁ గామధేనువు సుధాసింధూత్తమంబున్ మదిన్
జింతింపన్ సరిగావు నీకు విజయశ్రీధామ యోరామ య
శాంతత్యాగవివేకపాక రఘువీర జానకీనాయకా!
28. శా. ఏదైవాలవరాలకంటే సులభంబెవ్వానికైనన్ దుదిన్
నీదాతృత్వము చెప్పంగ్రొత్త శరణంటేఁగాతు వింతేల నీ
పదాంభోజరజంబు ఱాతికయినన్ బ్రాణంబు లీఁజాలు నౌ
రా దిక్పూరితకీర్తిహార రఘువీర జానకీనాయకా!
29. శా. విందున్ వేదపురాణశాస్త్రముల గోవిందున్ ముకుందున్ హరిన్
విందున్ వేల్పునునైన భక్తసులభున్ విశ్వంభరున్ సచ్చిదా
నందున్ నందుఁడు కన్న చిన్నిశిశువున్ నాపాలిపాపాలిఁబా
ఱందోలేనరసింహు నిన్ను రఘువీర జానకీనాయకా!
30. శా. సందిన్ బూసలలోన నీకవచరక్షామంత్రరాజంబుఁ బెం
పొందన్ వ్రాసి ధరించినాతఁడు రిపువ్యూహంబులో నైన నే
కందుం బొందక వజ్రపంజరములోఁ గాఁపున్నచందానఁ బా
ఱందోలున్ బగవారినౌర రఘువీర జానకీనాయకా!
31. మ. వృధగా దెవ్వఁడు నిన్నుఁగొల్చినఁ గృపన్ వీక్షించి వాఁడే మనో
రథముల్ వేఁడిన నట్లే సేయుదువుగా రక్షావిధేయుండవై
కథగాదీవచనంబు నిక్కమటులంగాదేని మున్నేల సా
రథివైతర్జును తేరుఁదోల రఘువీర జానకీనాయకా!
32. మ. ఘనసారంబును లోనికిం గొనిన శ్రీగంధంబుఁ బైఁబూసినన్
దినమున్ మర్ధనజేసినన్ గడగినన్ దృష్టంలోనన్ దొలం
గనిదుర్గంధము నైజమీముఱికిడొక్కల్ నమ్మి ని న్గొల్వనే
రనిమూఢాత్ముల నేమి చెప్ప రఘువీర జానకీనాయకా!
33. మ. ఇనుమా ఱాశ్రితు నిల్పువాడ వినుమా ఱేమాటయున్ సాయకం
బినుమా ఱాహవభూమిఁబూన నిదిగా కింకొండు మేలంచు నీ
వినుమా ఱీదురితాంధకారపటలం బేరీతి వీక్షింతు వు
గ్రనిశాటాంతక రామభద్ర రఘువీర జానకీనాయకా!
34. మ. మును నా కెన్నఁడు వేదశాస్త్రపఠనంబుల్ రిత్తతీర్థాటనం
బును దానంబును జేయఁబోను సతతంబున్ నిన్ను సేవించి కీ
ర్తన చేసేమతిలేదు దానమునకర్థంబల్ప మింకెట్లు బో
రన నాదుష్కృతముల్ తొలంగు రఘువీర జానకీనాయకా!
35. మ. మును నా కెన్నఁడు దోసముల్ గలవు నామ్రోలన్ భయంబందకే
మనినన్ గాలునిపోటుబంటులిఁక నన్నాపేరు నా పేరు పె
ట్టినవానిన్ బరలోకదూరుఁడని పట్టేదెట్లు పొండంచుబో
రనరమ్మా యిపుడడ్డగింప రఘువీర జానకీనాయకా!
36. మ. అనఘం బైనదశాశ్వమేధకృతపుణ్యస్ఫూర్తి నీకొక్కమా
టు నమస్కారము సేయఁ గల్గునని విందున్ యాగధర్మంబులున్
గొనసాగుంజననంబు లొక్కమఱినీకున్ మ్రొక్కెనేనిన్ బున
ర్జననం బేది తలంచిచూడ రఘువీర జానకీనాయకా!
37. మ. దనుజారిజ్వలనాంతకా సురసముద్రస్వామివాయుత్రిలో
చనమిత్రాభవసూర్యసోమధరణీజాతంబుజాతద్విష
జ్జననాంగీరసశుక్రభానుతనయస్వర్భానుకేతుప్రవ
ర్తనముల్ నీవిభవంబులౌర రఘువీర జానకీనాయకా!
38. మ. కనుఁగొన్నప్పుడె గుప్పఁడే కుజనులన్ గాలుండుకాలుండు పొం
డనుచున్ రౌరవనరకాగ్నులఁబడన్ హత్తించి యయ్యగ్నులన్
మునుంగంజాలఁ బరేతరాజునకు నన్నొప్పింపఁగాఁబోకుము
గ్రనిశాటాంతక రామభద్ర రఘువీర జానకీనాయకా!
39. మ. నిను సేవించెదనంచుఁ గోరుకొని యుండేవానికిన్ బూర్వక
ర్మనిమిత్తంబు(నఁ గల్గుకష్టములు వేమాయింప) నీవడ్డమౌ
దనిచెప్పంబడు ద్రౌపదిం గరిని బ్రహ్లాదున్ ధ్రువున్ మున్ను బో
రన రక్షించుట కల్దొ లేదొ రఘువీర జానకీనాయకా!
40. మ. అనిశంబున్ నినుఁగొల్చు మానవులు ప్రాణాంతంబునన్ రోగబా
ధనిమిత్తంబున రామరామ యనుచున్ వాక్రువ్వ లేకుండినన్
జననాథాగ్రణి నీవు వారిరసనాస్థానంబున న్నిల్చి బో
రన రామా యనిపింతు వౌర రఘువీర జానకీనాయకా!
41. మ. ఇనవంశోత్తమ వేదశాస్త్రములలో నేవింటి నేవింతివాఁ
డును నీకుం బ్రతిగాఁడు నీకుఁగల బంట న్నన్ను రక్షింపు కా
లునిబంట్లన్ విదలింపఁగావలయు నాలోనుండుమీ మెండుమీ
ఱ నమోఘాస్త్రమువిల్లుఁ బూని రఘువీర జానకీనాయకా!
42. మ. జననాథాగ్రణి నిన్నుఁగొల్చునతఁ డాచండాలుఁడైనన్ బున
ర్జననం బొందక ముక్తిఁగాంచు నొనరన్ సద్భక్తుఁడైనన్ దుదిన్
జనుఁ జండాలకులంబులోన నుదయించం గోరి నీనామకీ
ర్తనసేయన్ నిరసించెనేని రఘువీర జానకీనాయకా!
43. మ. జనకుం డెవ్వఁడు నీకు నీకడుపులో సర్వంబు నుండంగ నీ
యునికిస్థానము దుగ్ధవార్ధి నడుమన్ యోగీంద్రహృద్గేహ యే
మని వర్ణింపుదు నీమహత్త్యముల సర్వాశ్చర్యముల్ పుణ్యవ
ర్తన రాజన్య యశోవిహార రఘువీర జానకీనాయకా!
44. మ. జనకుం డా జనకుండు నీసతికిఁ గౌసల్య యహల్యాఘ
మోచననిన్ గాంచినతల్లి పంక్తిరథుఁడా సర్వేశ మీతండ్రి యే
మినిమిత్తంబున నుద్భవించితి*వొ నమ్మేనెట్లునీపుట్టువు
గ్రనిశాటాంతక రామభద్ర రఘువీర జానకీనాయకా!
(* వి నెమ్మిన్నిట్టు లీపుట్టువు అని పాఠాంతరము)
45. మ. హనుమంతుం డొకయబ్ధి దాఁటునని యేలా ప్రస్తుతుల్ సేయఁగా
దనుజారాతి భవత్పదాబ్జములు హృత్పద్మంబునన్నిల్పునా
ఘనపుణ్యుండు భవాంబురాసులు తృణీకారంబుగా దాఁటు భో
రన దానింతయుఁ గొంకులేక రఘువీర జానకీనాయకా!
46. శా. నీపాదోదక మక్షులం దదుముకొంటిన్ గొంటి నాలోనికిన్
నీపళ్ళెంబు ప్రసాదముం గుడిచితిన్ నీపేరునుం బెట్టితిన్
నీపెన్ముద్రలుదాల్చితిన్ భుజములన్ నీవింక నన్నేగతిన్
బ్రాపైప్రోచెదొకాని పూని రఘువీర జానకీనాయకా!
47. మ. తపముల్ చేసినఁబోనిపాపములు మంత్రంబుల్ సమర్థంబుగా
జపముల్ చేసినఁ బోనిదోషము నదీస్నానంబునం బోని ఘో
రపుకర్మంబులు వాయునొక్కమఱి శ్రీరామ యనేమాట క
ర్ణపుటం బించుక సోఁకెనేని రఘువీర జానకీనాయకా!
48. శా. కంపింతున్ మును దండధారికిని మత్కాయంబు వీక్షించి శం
కింపన్ గారణమేమి నాకిఁక నినున్ గీర్తింపుచున్నాఁడ బల్
దుంపల్ గట్టినఘోరపాపములసంధు ల్గోసివేసేతఱిన్
ఱంపంబైనది నీచరిత్ర రఘువీర జానకీనాయకా!
49. శా. నీమంత్రంబు సదా సదాశివుఁడు పత్నీయుక్తుఁడై కాశిలో
నేమంబొప్ప జపించునంచు *శ్రుతులన్నిన్ నిన్నెవర్ణింపఁగా
నేమా నిన్ను నుతించువార మయినన్ నేనేర్చిన ట్లెన్నెదన్
రామా రాఘవ రామభద్ర రఘువీర జానకీనాయకా!
(శ్రుతులు న్నిన్నెన్ని అని పాఠాంతరము)
50. శా. నీమంత్రంబు జపించుమానవులకున్ నిశ్శ్రేయమౌనర్థముల్
హేమంబు ల్గొడుగుల్ తురంగములు మత్తేభంబు లాందోళికల్
గ్రామంబుల్ నగరంబుల్ విభవమున్ రాజ్యంబులున్ రత్నముల్
రామారత్నము లేమిలెక్క రఘువీర జానకీనాయకా!
51. శా. గోమేధాధ్వరమశ్వమేధశతముల్ గోదానభూదానముల్
హేమాద్రుల్ తిలపర్వతంబులుసువర్ణేభాశ్వదానంబులున్
నీమంత్రం బగునక్షరద్వయము *నేనీపుణ్యముంబోలవో
రామారాఘవ రామభద్ర రఘువీర జానకీనాయకా!
(* పొందే పుణ్యముం అని పాఠాంతరము)
52. శా. గోమాంసాశనిమద్యపాని సగరిన్ గొండీడు చండాలుఁడున్
హేమాస్తేయుఁడు సోదరీరతుఁడుఁగూడేకాదశన్ భుక్తిఁగాం
చేమూఢాత్ముఁడు లోనుగాఁగలుగుదుశ్శీలాత్ము లైనన్ దుదిన్
రామా యన్నను ముక్తిఁగాంత్రు రఘువీర జానకీనాయకా!
53. శా. ఏమీ పాతకులార మాపురికి రా రీపుట్టునందున్నత
శ్రీమైఁబోయెద రెందుకన్న జమునిన్ గ్రేఁగన్నులన్ జూచుచున్
రామయ్యా యిఁకనంచు పల్కి యపవర్గస్వర్గముం జొత్తురో
రామయ్యా! నినుఁ గొల్చువారు రఘువీర జానకీనాయకా!
54. శా. స్వామిద్రోహిని తమ్ముఁడెట్లు ఘనరాజ్యం బెల్ల నీవిచ్చుటే
ట్లామాటల్ విని కాదె నిన్ను నడిగే యాసక్తి నాకున్న దొం
డేమిన్ పల్మాఱు వేసరింప కిఁక నీవీరాదె సీసీమలో
గ్రామంబొకటి చాలు నాకు రఘువీర జానకీనాయకా!
55. శా. మామాయంచును మామయంచు నెపుడున్ మాయల్లుఁ డుద్యద్గతిన్
హేమాద్రిప్రతిమానమైన హరువిల్లేవిల్లు మోపెట్టఁగా
సామర్థ్యంబున *మేటి యీతఁ డనుచున్ సత్వంబె వర్ణింపుదున్
రామా రాఘవ రామభద్ర రఘువీర జానకీనాయకా!
(* వీఁడు మేటి యని నీసత్వంబు వర్ణింతు నో యని పాఠాంతరము)
56. మ. కమరం గ్రాఁగినలోభివానితలపుంకన్ గుక్కమాంసంబు మ
ద్యముతో వండుకొతిన్నమాలఁ డయినన్ దత్పాపకర్మంబులన్
యమకూపంబుల లోపలం బడఁడు జిహ్వాగ్రంబునన్ రామమం
త్రముఁ బేర్కొన్నను నౌర ధీర రఘువీర జానకీనాయకా!
57. మ. యమకూపంబులలోపలం బడి మహాహైన్యంబునున్ బొందకుం
డ ముదంబారఁగ నన్నుఁ బ్రోచి కరుణన్ సాయుద్య మిమ్మీ తుదిన్
క్రిమిరూపుందనరూపుగాఁ బెనిచి రక్షింపన్ విచారించునా
భరమరంబుంబలెఁ బాపదూర రఘువీర జానకీనాయకా!
58. మ. మమకారంబున సార్వకాలమును నీమంత్రంబు వాక్రుచ్చుడెం
దము నాకుంగలుగంగని మ్మటుల నైనన్ మృత్యువక్త్రమ్ము దూ
ఱము నిన్నున్ మతి దూఱ మంత నపవర్గస్వర్గమార్గంబు దూ
రము గాకుండును మాకుఁ జేర రఘువీర జానకీనాయకా!
59. మ. తమగర్వంబున వారు మూఢులగుచున్ దైవంబు మంత్రంబు తం
త్రములన్ వీడఁగ నాడుచున్ దిరుగు నిర్భాగ్యుల్ మహారాజులై
మము నూరింపఁగ నేము నిన్నెఱిఁగి నీమంత్రం బెఱింగిన్ దరి
ద్రమతిన్ వేఁడఁగఁబోవుటెట్లు రఘువీర జానకీనాయకా!
60. మ. హిమధామప్రతిమానకాంతియుతులై యింద్రాది దిక్పాలకుల్
తములన్ స్తోత్రముసేయ నుండుదురు నీదాసానుదాసుల్ సుర
ప్రమదాపల్లవ పాటలాధరసుధాపానాదికేలీవిహా
రములన్ మీఱుచు మీరుచూడ రఘువీర జానకీనాయకా!
61. శా. మిమ్ముం గొల్వఁదలంచి పాపముల నెమ్మిం జోఁపైనానింక నే
నెమ్మిన్ సౌఖ్యముఁ బొందువాఁడనగుచున్ నీమూర్తి భావించెదన్
రమ్మా వీని తలంపు మేలని కృపన్ రక్షింప నాలోనికిన్
రమ్మా నన్నుఁ గృతార్థుఁజేయ రఘువీర జానకీనాయకా!
62. మ. ప్రమదారత్న మహల్య గౌతమునిశాపప్రాప్తిఁ బాషాణరూ
పముతోఁ బెక్కుయుగంబు లుండఁగ హరబ్రహ్మాదులుం బాపలే
నిమహాపాపముఁ బాపనోపినదికా నీపాదరేణుప్రకా
రము నేనేమని సన్నుతింతు రఘువీర జానకీనాయకా!
63. శా. నాయజ్ఞానముఁ బాపుమంచు మదిలో నానాప్రకారంబులన్
గూయం గూయ నదేమిరా యనవు నీకున్ మ్రొక్కనా కుక్కనా
చీ యం చేటికి రోఁతగించెదవు నీచిత్తంబు రాకుండినన్
బ్రాయశ్చిత్తము నాకు నెద్ది రఘువీర జానకీనాయకా!
64. మ. నియమంబొప్ప ననేకజన్మములనుండిన్ దాఁచుకొన్నట్టిసం
చయదోషంబులు మాటమాత్రమునఁ గొంచుంబోవు చోరత్వ మె
న్ని యుపాయంబుల నభ్యసించినవియో నీనామముల్ వేయు నా
రయలీల న్వివరించుటెట్లు రఘువీర జానకీనాయకా!
65. శా. తారుణ్యోదయ యొంటిమిట్టరఘునాథా! నీకునేఁ బద్యముల్
నూఱున్ జెప్పెద నూరఁ బేరు వెలయన్ నూత్నంబుగా నంత నా
నోరుం బావనమౌను నీ కరుణఁ గాంతున్ భక్తిన *న్నందఱున్
రారమ్మందురు గారవించి రఘువీర జానకీనాయకా!
(* న్నెవరున్ అని పాఠాంతరము)
66. శా. చీరన్ దీయకు చన్నుగుబ్బలపయిన్ జీకాకుగాఁ గాకుగా
జేరన్ దీయకు మందబోయఁడిదెవచ్చే ప్రొద్దు రావద్దురా
జారల్ మేనుల జారలంగవయు కృష్ణా ఏకపత్నివ్రత
ప్రారంభం బిపుడేల నీకు రఘువీర జానకీనాయకా!
67. మ. తిరునామంబు ధరింపఁడేని నొసలన్ దిక్పూరితంబైననీ
వరనామంబుఁ దలంపఁడేని మదిలో వాంచించి నీపాదపం
కరుహశ్రీతులసీదళోదకముఁ ద్రాఁగండేని వాఁడేఁటి నే
ర్పరి వైకుంఠపురంబుఁజేర రఘువీర జానకీనాయకా!
68. మ. శరణం బన్నను మాటమాత్రమున విశ్వద్రోహి తోఁబుట్టునకున్
గరుణాపూర్ణవిలోకనం బొదవ లంకారాజ్యసింహాసన
స్థిరపట్టం బొనరించినాఁడవఁట యేదేవుండు నీసాటి యు
ర్వరలోనన్ భవరోగదూర రఘువీర జానకీనాయకా!
69. మ. పరనారీకుచకుంభపాలికలపైఁ బాదాబ్జయుగ్మంబుపైఁ
గరమూలంబులపైఁ గపోలతటిపైఁ గంఠంబుపైఁ గొప్పుపైఁ
బరువుల్ వాఱెడునాతలంపులు మిమున్ భావింపఁగాఁజేసి స
ర్వరసాధిశ్వర నన్నుఁ బ్రోవు రఘువీర జానకీనాయకా!
70. మ. నరకుల్ గ్రాఁగినయిన్పకంబముల నంటంగట్టఁగాఁ గొట్టఁగాఁ
బొరలం బొర్లఁగఁ గక్కుఱాలఁగొని వీఁపు ల్గోయఁగా వ్రేయఁగా
నరకావాసులలోన నుండువారు నీనామంబు వర్జించి దు
ర్మరణంబుల్గని చన్నవారు రఘువీర జానకీనాయకా!
71. మ. పురసంహారునిచాపమున్ జివుకుదంబున్ ద్రుంచి పోవైచినన్
పరశూదగ్రభుజుండు పోవిడుచునే భంజించుఁగాకంచు ని
ష్ఠూరముల్ పల్కిన భార్గవున్ నిజబలాటోపంబు వారించి ని
ర్భరశాంతంబునఁ గాచితౌర రఘువీర జానకీనాయకా!
72. మ. స్మరసంహారుఁడు గౌరిఁ బొత్తున భుజింపన్ బిల్వ వేరాని శ్రీ
హరినామంబులు వేయు నెన్నెదను నిత్యం బైననో మన్ననో
యరవిందానన వేయునేమిటికి రామా యన్ననుం జాలు మం
త్రరహశ్యంబుఁ దలంతు నేను రఘువీర జానకీనాయకా!
73. శా. బాలత్వంబునఁ గొంతకాలము వృథాపాపంబు దుర్బుద్ధినై
చాలం జవ్వనమందు గర్వమతినై సంసారినై దుష్క్రియా
జాలభ్రాంతిఁ జరింతుఁ గాని నినుఁ గాంక్షం గొల్వలేదయ్య హే
రాళంబైనది చింతవంత రఘువీర జానకీనాయకా!
74. శా. సాలగ్రామశిలాశిలోచ్చయగయాస్థానప్రయాగస్థలుల్
పోలన్ జూచెద నంచుఁ బోవఁ దలంతున్ బోలేను మీదాసులన్
బోలె నన్నను బుద్ధిపుట్ట దిఁక నేఁబుణ్యాత్ముఁడౌ టెట్లు హే
రాళంబైనది చింతవంత రఘువీర జానకీనాయకా!
75. మ. కొలువంజాలక మానన్ నీనుతులు పెక్కుల్ సేయుటల్ మాననిన్
దలఁపన్ జాలక మాననిన్ గలసి నీదాసాదివర్గంబుతో
నిలువంజాలకమాననేఁ గడపటన్ నీనామముల్ విన్న వా
రలకున్ గల్గును మోక్షలక్ష్మి రఘువీర జానకీనాయకా!
76. మ. తలపన్ జిత్రము మీమహత్త్యములు మీదాసుల్ మహాభాగ్యవం
తులు త్త్రైలోక్యమునన్ బదస్థులు ధ్రువుం డుండున్ నభోమండలిన్
బలి పాతాళమునన్ విభీషణుఁడు భూభాగంబునన్ బద్మజ
ప్రలయం బైనను బోవ రౌరా రఘువీర జానకీనాయకా!
77. మ. చెలఁగన్ మార్త్యులువేఁగి లేచి తమచేసే వెల్లఁబాపంబు లీ
గలుషంబుల్ బెడబాయు టేదిగతి యింకన్ ద్రోవ యొండెద్ది పు
ర్వులగుంటం బడఁబోకయుండ దయనేర్పున్ బుద్ధియున్ గల్గు వా
రలు నీసేవకు లౌట లెస్స రఘువీర జానకీనాయకా!
78. మ. కలకాలంబువ్రతంబులున్ దపములున్ గావించి యన్యు ల్తుదిన్
గలకాలంబును బోలె నిర్జరపురీకాంతాకుచాలింగనం
బులఁ గొన్నాళ్ళుసుఖించి క్రమ్మఱ నిలం బుట్టేదినే మెచ్చ ని
ర్మలముక్తుల్ నినుఁగొల్చి కాంతు రఘువీర జానకీనాయకా!
79. మ. నిలువెల్లన్ బులకాంకురంబు లొదవన్ నీపాదతీర్థంబుతోఁ
దులసీవర్ణమొకించుకంతఁ గొనినన్ దోషాలు ఖండింపఁగాఁ
బొలపాకుల్ దినఁ గాననంబులఁబడన్ బోనేల మోక్షంబుకూ
రలను న్నారల నేలగల్గు రఘువీర జానకీనాయకా!
80. మ. చెలువం బొప్ప సువర్ణముద్రలితరుల్ చెల్లించుటేక్రొత్తకా
కలనీముద్రలు చూడఁ జెల్లుబడి చక్రాలంచు వేయించుమం
డలనాథాగ్రణి క్రొత్త నీబలిమి నానావర్ణపుం దోలుము
ద్రలు చెల్లించితి విందు నందు రఘువీర జానకీనాయకా!
81. మ. ప్రళయాపాదితకాలమృత్యు*నిభ యీరాకాసి రాగా వా
దులు వారింపఁగ**నోపనింక నెటుచొత్తున్ నొత్తుఁ గాకన్న సం
చలితున్ గౌశికుఁగాచి తాటకను శస్త్రజ్వాలచేఁ ద్రుంచిదో
ర్బలశక్తిన్ విలసిల్లి తౌర రఘువీర జానకీనాయకా!
(* నగు నా; ** నేర యని పాఠాంతరములు)
82. మ. చిలుకన్ ముద్దులు చిల్కఁ బల్కుతఱి రాజీవాక్షి యొక్కర్తు ని
చ్చలు నోరాఘవ రామరామయనినన్ సాలోక్యసామీప్యముల్
కొలఁదుల్మీఱఁగ నిచ్చినాఁడవఁట నీకున్ బిడ్డపే రిడ్డవా
రలపుణ్యంబున కెద్ది మేర రఘువీర జానకీనాయకా!
83. మ. ఇల నిన్నున్ దొలుబామునం దలఁపనై తీజన్మమందైన నా
తలఁపు ల్మీపదపంకజంబులపయిన్ దాపింతు నే నింక బి
డ్డలలోఁ జెట్టులలోన నంబువులఁ బుట్టం బుట్టఁగా నోపఁగ
ర్మలతాబంధముఁ బాపుమయ్య రఘువీర జానకీనాయకా!
84. మ. ఇల నీమీఁదను జాల భక్తిగలవాఁ డేచెట్టవాడైన నే
ఖలుఁడైనన్ మది నుత్తమోత్తముఁడగున్ గాదన్నఁగొంగీడ్చెదన్
దెలుపన్నిల్చిననాఁడుకొన్న పరవాదిన్ గెల్చెదన్ వేదశా
స్త్రలసద్వాక్యానుతప్రతాప రఘువీర జానకీనాయకా!
85. శా. దేవా! నాదొకవిన్నపంబు గల దేదీ యంటివా వింటివా
త్రోవన్ దండధరుండు దుర్గతులకై త్రోవన్ విచారించునో
యేవిఘ్నం బొనరించునో యెఱుఁగరాదౌ ముక్తికిన్ బోవుచో
రావే వెంబడి నింత నంత రఘువీర జానకీనాయకా!
86. శా. గోవం దొల్తటిజన్మకాలంబుల నీకుం బంటఁగా నైతిఁ గాం
చీవక్రంబులెకాక నాకు నివిలక్షింపంగ జన్మంబులా
చావుంబుట్టువు మాన్పుకోవలయు నీజన్మాననీవాఁడనై
రావానామది కింకనైన రఘువీర జానకీనాయకా!
87. శా. చావు ల్మర్త్యులకెల్లఁ గల్గుటలు నిస్సందేహము ల్దేహముల్
చేవ ల్గల్గిననాఁడె శ్రీగిరి గయా శ్రీవేంకటాహోబిల
గ్రావప్రాంతములందుఁజేరవలెఁ జేరంబోవ కేలబ్బు నా
ర్యావాణీస్తుత మోక్షలక్ష్మి రఘువీర జానకీనాయకా!
88. శా. త్రోవన్ మానవుఁ డొంటిఁ బోవుతఱి నీస్తోత్రంబు వాక్రుచ్చినన్
నీవుం దమ్ముఁడుఁ దోడువత్తురఁటె కా నెయ్యంబు తియ్యంబుగా
నీవంటాప్తుఁడు నిన్నుఁ బోలుహితుఁడున్ నీవంటిభక్తప్రియ
ప్రావీణ్యుండును లేఁడు చూడ రఘువీర జానకీనాయకా!
89. మ. నవనీతంబుల కేల పాఱెదవురా నాయన్న రా యెన్నరా
యివి దూత్యంబులు గాఁగ గోపికలు నీయింటన్ బదార్థంబు లె
య్యవి లేవంచు వంచించునమ్మకడ కొయ్యం జేరు నీచేయు మా
రవినోదంబులు నేఁ దలంతు రఘువీర జానకీనాయకా!
90. మ. వివిధ బ్రహ్మలయంత్యకాలముల నేవీనిల్వ వావేళలన్
ధ్రువుఁడుండుండు విభీషణుండు బలియుండున్ వారు నీదాసులై
నవిశేషంబునఁగాక తక్కొరుల కుండంబోలునే యింద్ర రు
ద్ర విరించి స్తుతశౌర్యసార రఘువీర జానకీనాయకా!
91. మ. చెవి నీనామము విందునో యని కడున్ శంకించి కర్ణంబులన్
రవముల్మీఱినఘంట లంట నిడి ఘంటాకర్ణుఁ దేతేరఁగా
నవిచూచే వర మిచ్చినాఁడవఁట నీయంఘ్రీద్వయీసేవక
ప్రవరున్ గాచుట యేమిలెక్క రఘువీర జానకీనాయకా!
92. మ. రవిసూనున్ బరిమార్చి యింద్రసుతునిన్ రక్షించినాఁ డందునో
రవిసూనుం గృప నేలి యింద్రసుతుఁ బోరం ద్రుంచినాఁ డందునో
యివి నీయందును రెండునుంగలవు నీకేదిష్టమౌనోకదా
రవివంశాగ్రణి తెల్పవయ్య రఘువీర జానకీనాయకా!
93. శా. దోషంబు లుకులపర్వతంబులకొలందుల్ గల్గినన్ గల్గనీ
మీసంకీర్తనశబ్దమాత్రమున భస్మీభూతముం జేయఁగా
త్రాసు ల్కోటిసహస్త్రముల్ గలిగి యెత్తన్ రాని కార్పాసపున్
రాసు ల్సోఁకిన నిప్పువోలె రఘువీర జానకీనాయకా!
94. మ. కసుమాలం బగుదేహి పుట్టువుల నీకష్టంబులంబాసి దీ
ప్యసుకాయం బొనరింతు వెవ్వఁడునినున్ వాక్రుచ్చినన్ యోగిమా
నసగేహంబులనుండి లోహము సువర్ణచ్చాయగాఁ జేయఁగా
రసవాదంబులు నేర్చి తౌర రఘువీర జానకీనాయకా!
95. పసులం గాచినగొల్లవాఁడ వనుచున్ భావింతు నెంతున్ మదిన్
ముసలిప్రాయమువాఁడ వైతివనుచున్ మూర్తిత్రయాకారునిన్
వసుధాధీశ్వరు నెంతు నిక్క మెఱుఁగన్ సర్వాపరాధిన్ గృపా
రసపాథోనిధి కావుమయ్య రఘువీర జానకీనాయకా!
96. మ. పసిడిం జూచి మహాప్రదాత యనుచున్ బీభత్సకుత్సాంగునిన్
ప్రసవాస్త్రప్రతిమానరూపుఁడనుచున్ బందన్ బ్రియంబంద శ
త్రుసమూహాంతకుఁ డంచు నెప్పుడు నరస్తోత్రంబుఁ గావించు నీ
రసుఁడన్ నున్ను నుతింప నేర రఘువీర జానకీనాయకా!
97. మ. బహురూపాలు ధరించుకొంచును గ్రియాభాషాంగము ల్ముట్టఁగా
బహుకాలంబులనుండి యాడితినిఁకన్ బ్రాల్మాలి నట్లయ్యెడిన్
దహలంబెట్టక చాల్పురే యనుము నీత్యాగంబు నేనొల్ల నా
గ్రహదైతేయమదాపహార రఘువీర జానకీనాయకా!
98. శా. మోక్షాపేక్ష జనించె నాకు నిది యేమొకాని యీజన్మమం
దక్షీణోదయ ముక్తి కెవ్వఁడొడయం డాపుణ్యునిం జెప్పెదో
దక్షారిస్తుత నీవె కర్తవయినన్ గక్కేల నీవే ననున్
రక్షింతో యెఱుఁగంగఁ జెప్పు రఘువీర జానకీనాయకా!
99. మ. అక్షీణప్రతిమానదానవిభవాహంకార పారీణ యో
రక్షోదైత్యమదాపహారవిభుధ త్రైలోక్యసంరక్షకా
దక్షధ్వంసవధూటికావినుత నీదాసానుదాసుంద నన్
రక్షింపంగదవయ్య నీవు రఘువీర జానకీనాయకా!
100. మ. చదువు ల్దొంగిలి సోమకాసురుఁడు భాషాభర్తకూపెట్టఁగా
నుదధుల్ సొచ్చిన వానిఁబట్టుటకు నుద్యోగించి మత్స్యంబవై
యదరంతన్ రిపుఁ ద్రుంచి వేదములు తేవా దేవ శాండిల్యనా
రదకౌండిన్యనుతప్రతాప రఘువీర జానకీనాయకా!
*101. మనుజాధీశులు నిర్జరాధిపతులున్ దామందఱున్ ముందరన్
ఘనసత్వంబున నెత్తివైచి జలధిన్ గర్వంబుతోఁ ద్రచ్చుచో
మునుగం బారకయుండఁ గచ్చాపమవై మున్నీటిలో నుండు వ
ర్తనమే నాత్మం దలంచుచుండ రఘువీర జానకీనాయకా!
(* 101. మ. అమరుల్ రాక్షసనాయకుల్ కడంకతో నత్యంతగర్వంబునన్
దమసత్వంబున మందరాచలముచేఁ ద్రచ్చంగ నంభోధిలో
రమణన్ దద్గిరి మోచి కాచినజగత్ప్రణుంద కూర్మవతా
రమనంగా మఱినీవె కావె రఘువీర జానకీనాయకా!)
102. మ. ధర కల్పాంతమునన్ గరంగఁబడి పాతాళంబులో *నంటినన్
దొరయన్ దొల్లిటియట్లకా నిలుప నుద్యోగించి క్రోడంబవై
పోరి నబ్భూతల మెత్తినట్టిఘనదర్పున్ నిన్నుభావింతు ని
ర్భరకారుణ్యనిరూఢ చిత్త రఘువీర జానకీనాయకా!
(* ఁజొచ్చినన్ అని పాఠాంతరము)
103. మ. వడుగా నీవడుగ న్నెఱుంగ విట నల్పం బైనవాసంబు న
న్నడుగన్ వచ్చితి వన్నఁ గంగొని బలీంద్రా నాకు నీవిచ్చుమూఁ
డడుగుల్మూఁడుజగంబులంచుఁ గొనవా*యాద్యంతముల్ మాట మా
ర్పాడ నాడే **మతికాఁడ వౌర రఘువీర జానకీనాయకా!
(* యత్యంతమున్; ** ముడికాఁడవౌదు అని పాఠాంతరము)
104. శా. ఏతాఁగాక మురాంతకుండు గలఁడా యెందైన నిందైన నీ
*చేఁతల్మానుమటంచుఁదండ్రిసుతునిన్ స్తంబంబులోఁ జూపరా
చూతా మన్న నృసింహరూపమున నచ్చో నుండవా చెండవా
రాతింబోలినదైత్యుమేను రఘువీర జానకీనాయకా!
(* చాఁతల్ అని పాఠాంతరము)
105. మ. సమరక్షోణులఁ బాఱఁబాఱఁగ జరసంధాదులన్ ద్రుంచి చం
డమదాభీలుని ధేనుకాసురుని చట్టల్చీరి ముష్టిప్రహా
రమ్ములన్ ముష్టికు నాప్రలంబదనుజున్ మ్రందించి తౌ రేవతీ
రమణాకారముఁ దాల్చి యౌర రఘువీర జానకీనాయకా!
106. మ. నిను నారాయణమూర్తిఁగాఁ దలఁచుచున్ నీదండ నాదండకా
వనవాచంయము లెల్లఁ జేరికొలువన్ వారిం గృపన్ జూచుటల్
వనధిం గట్టుట రావణుం దునుముటల్ వర్ణింతు రామావతా
రనురూఢాకృతి నిన్ను నోర రఘువీర జానకీనాయకా!
107. మ. అమరారాతివధూటికారమణుల న్నశ్వత్థనారాయణ
ద్రుమముం గౌఁగిటచేర్పఁజేసి వ్రతముల్తూలించి బుద్ధావతా
రమునన్ రుద్రసహాయమై త్రిపురముల్ మ్రగ్గించి తౌరౌరా ధీ
రమునిస్తుత్య యశోవిహార రఘువీర జానకీనాయకా!
108. మ. కలికాలాంతమునన్ గిరాతజనముల్ గర్వించి చంచత్కిరా
తులనెల్లన్ విదళింపుచున్ గృతయుగద్యోతంబుఁ గావింప నిం
పలరన్ గల్కివిగాఁగనిన్నహరిని న్నశ్రాంతముంగొల్చువా
రలు పుణ్యాత్ము లగణ్యశూర రఘువీర జానకీనాయకా!
ఒంటిమిట్ట రఘువీరశతకము
సంపూర్ణము
