శ్రీభర్గ శతకము - కూచిమంచి తిమ్మకవి

శ్రీభర్గ శతకము

                                              -కూచిమంచి తిమ్మకవి (1759)

భక్తి నీతి అధిక్షేప శతకము
ఇతరశతకములు : కుక్కుటేశ్వర శతకము

1. శ్రీకైలాస మహీధర శిరఃశృంగాట కాంచన్మణి
ప్రాకారాంతర చంద్రకాంత రజతప్రాసాద శుద్ధంత సిం
హాకారోన్నత హేమ పీఠమునఁగొల్వైయుండు నిన్నెన్నెదన్
రాకాచంద్ర నిభప్రభాకలిత! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

2. మ. క్షితినంభోనిధి కర్ఘ్యమిచ్చుక్రియ భక్తి న్బద్మినీ భర్తకా
రతి యర్పించుతెఱంగున న్బహుతర బ్రహ్మండ సంత్రాతకున్
శతకంబొక్కటి గూర్చి నీ కొసగెద న్సంరూఢిఁగైకొమ్ము నా
కృతి సంస్తుత్యలసద్గుణాభరణ! భర్గా పార్వతివల్లభా!

3. మ. శుక శాండిల్య మృకండు జాత్రి కలశీసూనుల్ భరద్వాజ శౌ
నక వాల్మీకి వసిష్ఠ గర్గభృగు మాండవ్యాజ సంభూత కౌ
శిక కణ్వాది మహర్షిశేఖరులు నిన్ జింతింపఁగాలేరు, కొం
కక నేనెంతటివాఁడ నిన్బొగడ భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

4. మ. వరకౌండిన్య సగోత్రపాత్రుని యశోవర్ధిష్ణునిం గుక్కుటే
శ్వర కారుణ్యకటాక్ష లబ్ధ కవితాసామ్రాజ్య ధౌరేయునిన్
స్థిరపుణ్యుండగు గంగమంత్రి సుతునిన్ దిమ్మప్రధానేంద్రునిన్
గరుణన్భ్రోవుము కూచిమంచికులు భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

5. మ. ప్రచురత్వంబుగ నెంతునాత్మనెపుడు న్బ్రత్యూహసంశాంతికై
విచలత్కర్ణ సమీరదూరిత మహా విఘ్నంబు భృజ్జాలునిన్
రుచిరాస్వాంబురుహ స్రవన్మదజల ప్రోత్సాహలీలాముహుః
ప్రచురద్భ్రుంగకులున్ గణాధిపుని భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

6. శా. మేమాఱున్ భవదీయ పావనకళావిఖ్యాత కావ్యక్రియా
సామీచీన్యహృదంతరాళ కవిరాట్సంక్రదన శ్రేణికిన్
సామర్థ్యం బొనగూర్చి మంచినుడువుల్ సంప్రీతి నొందించు వా
గ్భామారత్నము లీలమై నిలిచి భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

7. మ. చిరభక్తిన్మదిలో భవద్వ్రతముగాఁజింతింటు నశ్రాంతమున్
బరవాది ప్రమథద్విపేంద్రపదవీ పంచానన శ్రేష్ఠు బం
ధుర తేజోనిధి దెందులూరి కులపథోరాశిరాకానిశా
కరునిన్ లింగయ సద్గురూత్తముని భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

8. మ. పులితోల్ము మ్మొనవాలు పాపతొడవుల్ భూత్యంత రాగంబు పు
న్కలపేర్లెక్కువ కన్ను నీలగళమున్ గంగావతంసంబుక్రొ
న్నెల పూవద్రిసుతా సమన్వయము విన్కీల్గంటు లేజింకయున్
గలనీమూర్తిఁదలంతు నెప్పుడును భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

9. మ. హర! మృత్యుంజయ! చంద్రశేఖర! విరూపాక్షా! మహాదేవ! శం
కర! భూతేశ! మహేశ! రుద్ర! మృడ! గంగాజూట! గౌరీమనో
హర! సర్వజ్ఞ! బిలేశయాభరణ! శర్వా! నీలకంఠా! శివా!
కరిచర్మాంబర! యంచు నెంతు భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

10. మ. జగదీశాయ మనోస్తుతే భగవతె చంద్రావతంసాయ ప
న్నగహారాయ శివాయలోకగురవే నానామరు ద్రూపిణే
నిగమాంత ప్రతిపాదితాయ విలసన్నిర్వాణనాథాయధీ
రగుణాఢ్యాయ యటంచు మ్రొక్కిడుదు భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

11. మ. వ్రతముల్ దేవగురు ద్విజార్య పదసేవల్ వైశ్వదేవాది స
త్క్రరు హోమాదులు దానధర్మములు వైరాగ్య ప్రచారంబులా
శ్రితరక్షా విధులంచునే నెఱుఁగ నీ చిత్తంబు నా భాగ్యమే!
గతి రక్షించెదొకాని నన్నికను భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

12. మ. మరుదర్కేందు కృశాను యజ్వగగనాంభకుంభినీమూర్తి నం
బరకేశున్ శరణాగతార్తిహరణున్బాలేందు చూడామణిన్
భరణీభృత్తానయాస్తనద్వయ మిళిత్కస్తూరికాపంకసం
కరదోరంతరు నిన్ భజించెదను భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

13. మ. మిహిరప్రోద్భవ ఘోరకింకరసమున్మేషోరగశ్రేణికా
విహగోత్తంస మశేషదోషపటలీ వేదండ కంఠీరవం
బహిత క్రూరగణాటవీహుత వహంబైనట్టి పంచాక్షరం
బహహా! కల్గెను నాకు భాగ్యమున భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

14. మ. నృపసేవాపర కామినీ పరధన ప్రేమాతిరేకంబు లొ
క్కపుడుం గూర్పక తావకీన పదపద్మారాధ నేచ్చారతుల్
కృపదైవాఱ నొసంగి భక్తవరుగా నేప్రొద్దునన్బ్రోవుమీ
కపటారాతి నిశాట సంహరణ! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

15. మ. అభవున్ శాశ్వతు నాద్యు నక్షయుని నవ్యక్తుం బరేశున్మహా
ప్రభునాద్యంతవిహీను భూతమయు సర్వజ్ఞునిన్ గుణాతీతుఁ బ
ద్మభవాండోదరు నాత్మరూపభవు నద్వంద్వుం జిదానందునిన్
రభసంబొప్పఁదలంతు నిన్నెప్పుడు భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

16. మ. తనరన్నిన్మది నెంతు నెప్పుడును నా దైవంబుగా దాతఁగా
జనకుంగాఁ జెలికానిగా గురువుఁగా సద్భందుగా నన్నఁగా
ఘన నిక్షేపముగా మహాప్రభునిగాఁగల్యాణ సంధాయిగా
గనకోర్వీధరకార్ముకోల్లాసిత భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

17. మ. ప్రతివారంబు శివోహమస్మి యనుచున్భావింతు గంగాధర
స్తుతులెల్లప్పుడుఁజేతు శంకరకథల్ సొంపార నాలింతు నా
యుత బుద్ధిన్ జగమెల్ల నీశ్వరమయం బంచు న్విచారింతు నే
గతి రక్షించదొ కాని నీవు నను భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

18. మ. పురుహుతాగ్ని పరేతరాట్పలభు గంభో దీశ వాతార్థ పాం
బరకేశాబ్జ భవాచ్యుతాదిక మహాబర్హిర్ముఖానేక భా
స్వరకార్తస్వర విస్ఫురన్మకుట శాశ్వత్పద్మ రాగప్రభో
త్కర నీరాజితఒఆద పంకరుహ! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

19. మ. వ్యాకీర్ణాచ్చ జటాటవీ తటనితాంతాలంబితోద్యత్తమి
స్రాకాంత ప్రథిత ప్రభాసముదయాశ్రాంత ప్రపుల్లన్మహా
నాకద్వీపవతీ వినిర్మిల జలాంతర్భాగ భాగ్దివ్యరే
ఖాకాంతోత్పల కైరవ ప్రకర! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

20. మ. సతతానందితసర్గ! సర్వసుమనస్సంతుత్యసన్మార్గ! యూ
ర్జుత కారుణ్యనిసర్గ! రాజతధరిత్రీ భృన్మహాదుర్గ! హృ
త్కతుకాలింగిత దుర్గ! సంహృత సమిద్ఘోరద్విషద్వర్గ! సం
యుత నీరంధ్ర సుఖాపవర్గ! జయ! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

21. మ. పుర రక్షః వటుతూల హవ్యవహ! విస్ఫూర్జద్రురుక్రూరగో
పరిపంథిక్షణ దాచరోరగ మహాపక్షీంద్ర! ఘోరాంధకా
సురగంధ ద్విరదేంద్ర పంచముఖ! యక్షుద్ర ప్రభావోల్లస
త్కరిలేఖద్విషదభ్రగంధవహ! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

22. మ. అమరాహార్యము విల్లుగ ఫణికులాధ్యక్షుండు తన్మౌరిగాఁ
గమలాధీశుఁడు తూపుగా, నిగమముల్ గంధర్వముల్ గాగ స
ర్వమహీ చక్రముఁదేరుఁజేసి విషి సారథ్యంబు మీఱుబరా
క్రమలీలన్ దిగప్రోళ్ళఁ గూల్చితివి భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

23. కోటిరాంగద మేఖలాఘనతులా కోటికవాటీ నట
ద్ఘోటీ హాటక పేటికా భటవధూకోటీ నటాందోళికా
వీటీ నాటక చేటికాంబరతతుల్ వే చేకూఱు న్నిన్నిరా
ఘాటపొరుఢి భజించు ధన్యులకు భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

24. శా. కంఠేకాలుఁడటంచు నిన్నెప్పుడు లోకవ్రాత మగ్గింప వై
కుంఠేంద్రాంబుజ సంభవ ప్రముఖులం గోలాహల ప్రక్రియం
గుంఠీభూతులఁజేయు దుర్భయద కాకోలంబు హేలగతిన్
గంఠాగ్రంబునఁబూనినాడవట! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

25. మ. నిను డెందంబునఁ జీరికిం గొనక వాణీనాధ జంభ ద్విష
ద్దను జారి ప్రము ఖాఖిలామర తతిన్ దట్టంబుగాఁ గూర్చియా
మున జన్నం బొనరించు దక్షుని దురాత్మున్వీరభద్రోగ్రసం
హననం బూని వధించితౌరా! భళి! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

26. మ. కిరిహంసాకృతులూని వెన్నుఁడును బంకేజాతగర్భుండు నీ
చరణంబుల్ శిరము న్గనందలఁచి నిచ్చల్భోగిలోకంబు, పు
ష్కర మార్గంబునురోసి కానక నిరాశంజెందుచో వారలం
గరుణం బ్రోవవె లింగమూర్తివయి! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

27. మ. తరమే యేరికిఁదావకీన ఘననిత్యశ్రీ విలాస క్రియల్
గరిమన్దెల్పఁగ? దారుకావనిని లోకఖ్యాతిగా వర్ణివై
పరమానంద రసార్ద్రమానసుడవై పల్మారు గ్రీడించితౌ
నరుదార న్మునిదారలం గలిసి భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

28. మ. హరికన్న న్మరి దైవ మెవ్వఁడును లేఁడంచు న్బుజంబెత్తి ని
ర్భరగర్వోద్ధతిఁ గాశికానగరిలోఁ బల్మాఱు వాదించు ని
ష్ఠురవాగ్దోషరతుం బరాశరసుతున్ స్రుక్కింపవే భీమవై
ఖరి దోఃస్థంభన మాచరించి మును భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

29. మ. దనుజారాతిమృదంగమున్నలువకై తాళంబుగోత్రాహితుం
డెనయ న్వేణువు వాణి వీణయునువాయింపన్ రామాకాంత నే
ర్పున గానం బొనరింప సంజతఱి వేల్పుల్మెచ్చఁగా హాళిమై
ఘనతన్ దాండవకేళి సేయుదఁట! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

30. శా. నీలాంభోధరమధ్యసంస్థితతటిన్నికాశమై విష్పుర
ల్లీల న్నివ్వరిముంటిచందమున నెంతే సూక్ష్మమై పచ్చనై
చాలన్భాసిలుతేజమీవయనుచు న్స్వాంతంబునందెన్నుదుర్
వాలెంబున్ ఘనులైన తాపసులు భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

31. మ. గొనబార న్విటజంగమాకృతినిమున్ గొంకేది భల్లాణరా
యనిసద్మంబున కేఁగి యాతనిసతి న్బ్రార్థించి యాలేమయ
క్కునఁ జక్క న్నెలనాళ్ళబాలకుఁడవై గోమొప్పఁగన్పట్టితౌఁ
గన నబ్రంబులు నీవిహారములు భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

32. మ. యమరాడ్భీకరకాలపాశమథితుడై శ్వేతకేతుండు దు
ర్దమశోకాకులచిత్తవృత్తిమెయిని న్బ్రార్థింప వైళంబ యా
శమనుం గ్రొవ్వఱఁ దన్ని మౌనితనయున్ శశ్వద్గతిన్బ్రోవవే
కమలేశార్చితపాదపంకరుహ! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

33. మ. త్రిజగద్రక్షణశక్తిఁ గోరి కమలాధీశుడు నిన్వేయి పం
కజపత్త్రంబులఁ బూజసేయనెడనొక్కం డందులేకుండినన్
నిజనేత్రాబ్జ మతం డొసంగినఁ గృపన్వీక్షించితౌఁ జక్ర మ
క్కజ మొప్పారఁగ నిచ్చి యేలుకొని భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

34. మ. చిరుతొండం డను భక్తునింటికిహొయల్ చెన్నారవేంచేసి త
ద్వరపుత్రున్ దునిమించి నంజుడుతునెల్వండించి భక్షించుచో
సిరియొప్ప న్నిజమూర్తిఁ జూపి యతనిన్ జేపట్టి రక్షింపవే
కరిదైత్యాధమగర్వనిర్మథన! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

35. విజయుం డుగ్రవిపక్షశిక్షణకళావృత్తి న్మిముం గోరి య
క్కజమొప్పన్ దప మింద్రకీలశిఖరిన్ గావించుచో బోయవై
విజయఖ్యాతిగఁ బోరి పాశుపత మీవే వాని కిష్టంబుగా
రజతక్షోణిధరాగ్రసద్భవన! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

36. మ. తనకున్ మిక్కిలి ముజ్జగంబుల కిఁకన్ దైవంబులేఁడంచుఁబా
యనిదర్పంబున దైత్యదానవమునీంద్రామర్త్యసంసత్పదం
బున వాదించు విరించి పంచమమహామూర్థంబు ఖండింపవే
కన నత్యుద్ధతభైరవాకృతిని భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

37. మ. సకలాధీశుఁడ వెన్న నీవొక్కఁడవే సత్యంబు సత్యంబు కొం
చక యంతర్బహిరుజ్జ్వలద్భువనరక్షాదీక్షఁ గాకోల ము
త్సుకతం గంఠమునందుఁదాల్చితివిమెచ్చుల్మీఱఁ గ్రూరాత్ములై
యకటా! మూఢు లెఱుంగఁజాలరిది భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

38. శా. ఏరి నీ కెనయైన దైవతములీ యీరేడులోకంబులన్
గారామారమృకండుసూనుఁడు మహోగ్రక్రూరమృత్యువ్యథా
భీరుండై శరణన్న మిత్తి నప్పుడే పెంపార్చి రక్షించి త
య్యారే! శాశ్వతజీవిగా నతని భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

39. లోకశ్రేణికి నీవె కర్త వను టాలోకింప నిక్కంబెపో
వైకుంఠాధిపుఁడైన శౌరి దినరాడ్వంశంబునన్ రాఘవుం
డై కన్పట్టి జగద్ధితంబుగ నసంఖ్యన్ శంభులింగంబులన్
వ్యాకీర్ణేచ్చఁ బ్రతిష్ఠ చేసెఁగద భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

40. శిలలన్ఱొప్పియుఁజెప్పుఁగాలను గడుంజిత్రంబుగాఁద్రొక్కియున్
వెలివెట్టించియుఁ గుంటెనల్నడపియు న్వేరోఁకటం గ్రుమ్మియు
న్నిలయద్వారమునందుఁగాఁపునిచియున్ నీవారలైనారు వా
రలభాగ్యం బిఁక నేమిచెప్పనగు? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

41. మ. అజినంబున్వృషఘోటియుం బునుకలు న్హాలాహలంబు న్మహా
భుజగంబు ల్శవభస్మముల్గొఱలఁగా భూతాళితో నుండియున్
ద్రిజగన్మంగళదాయకాకృతిఁ గడున్ దీపించు టబ్రం బహా
రజనీనాథకళాశిరోభరణ! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

42. శా. డాయన్రాదయటండ్రు మాదృశులు చండాలాదులన్డాసినన్
బాయుంబుణ్యచయంబులంచుఁ జదువుల్పల్కంగనీవయ్యయో
బోయం డెంగిలిమాంసమిచ్చుటకులో బుల్పూనిచేకొంటి వే
ప్రాయాశ్చిత్తము కద్దుదీని కిఁక? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

43. శా. భజించుంగద! ఘోరదుష్కృతతతిన్ భస్మత్రిపుండ్రంబుల
న్మంజుశ్రీలలితాక్షమాలికలఁ బ్రేమం బూని సద్భక్తి నీ
కుం జేమోడ్చు మహానుభావుఁ డెపుడుం కుక్షిస్థలప్రోల్లాస
త్కంజాతప్రభవాండభాండచయ! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

44. శా. శ్రీశైలంబునుగుంభఘోణమును గాంచీస్థానకేదారముల్
కాశీద్వారవతీప్రయాగములు నీలక్ష్మాధరావంతికల్
లేశంబున్ ఫలమీవు నిన్నెప్పుడు హాళింగొల్వలేకున్నచోఁ
గాశాకాశధునీఘనాభరణ! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

45. శా. కావేరీ సరయూ మహేంద్రతనయా గంగా కళిందాత్మజా
రేవా వేత్రవతీ సరస్వతుల కర్థింబోవఁగా నేల నీ
సేవాసంస్మరణార్చనాదు లెపుడున్ సిద్ధించు మార్త్యాళికిన్
గ్రైవీభూతభుజంగమప్రవర! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

46. మ. అరిషడ్వర్గముఁ దోలి సర్వహితులై యష్టాంగయోగక్రియా
పరులై గాడ్పుజయించిముద్రవెలయన్ బ్రహ్మంబునీక్షించివా
విరి సోహమ్మని యెంచుచుండెడిమహా వేదాంతులౌయోగిశే
ఖరులెల్లన్ మిముఁ గాంచుచుండ్రుగద? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

47. తలపోయన్ దిలజాలకాంతరమహా తైలంబుచందానఁ బూ
సలలో దారముపోల్కి నాత్మమయతన్ సర్వాంతరస్థాయివై
విలసల్లీలల నిండియుండుకొను నిన్వీక్షంపఁగా నేర్చువా
రలె ధన్యుల్ గద ముజ్జగంబులను భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

48. శా. ఏణాంకుండొకఁడై పయోఘటములందెల్ల న్బహుత్వంబుచే
రాణం బొల్చు తెఱంగునం బృథుతర బ్రహ్మాండభాండాంతర
ప్రాణిశ్రేణులయందు నీ వికఁడవే రాణింతువౌ సర్వగీ
ర్వాణస్తుత్యచరిత్ర! యాత్మమయ! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

49. శా. ఓంకారప్రముఖాక్షరోచ్చరణ సంయోగంబు గావేన్ముఖా
లంకారార్థము, శబ్దబిందుకళలున్ లక్ష్యప్రయోగక్రియల్
పొంకంబౌగురుమార్గముల్ యతిగతిం బోదుష్కృతింబోలిసా
హంకారుండయి ప్రాకృతుండు చెడు భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

50. అకలంకం బతులం బఖండ మమృతం బానందకందం బనూ
నక మాద్యంతవిహీన మక్షర మనంతం బప్రమేయం బరూ
పకమవ్యక్త మచింత్యమద్వయమునౌ బ్రహ్మంబునీవంచుఁగొం
కక లోఁ గన్గొనువారు బల్లిదులు భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

51. శా. ఆకుల్ మెక్కదెమేఁక? చెట్టుకొననొయ్యన్ వ్రేలదేపక్షి? పె
న్గాకుల్ గ్రుంకవెనీట? గాలిఁగొనదే నాగంబు? బల్గొందులన్
ఘూకంబుండదె? కోనలం దిరుగదే క్రోడంబు? నిన్గాంచినన్
గా కిన్నింటను ముక్తిచేకుఱునె? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

52. మ. ధర మృద్దారుశిలామయప్రతిమలన్ దైవంబు లంచుం బర
స్పరవాదంబులఁ బోరుచున్ నిబిడసంసారాంధులై మేలు చే
కుఱకే మగ్గములోని కండెలగతిన్ ఘోరార్తులై ప్రాకృతుల్
కరముం జచ్చుచుఁబుట్టుచుంద్రుగద! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

53. మ. జననీగర్భ మహామహోగ్రనరక స్థానవ్యథం గొన్నినా
ళ్లెనయన్ బాల్యకుమారతాదశలఁగొన్నేడుల్ వధూమీనకే
తనగేహభ్రమఁగిన్నినాళ్ళు ఘనవృద్ధప్రాప్తిఁ గొన్నేళ్ళుఁబా
యనిదుఃఖంబులఁ బ్రాణి గుందుఁగద? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

54. శా. కేదారాదిక పుణ్యభూముల కశక్తిం బోవఁగారాదు; బల్
పేదర్కంబున దానధర్మవిధులోలిం జేయఁగారాదు గా
కేదే నొక్కతరిన్ సమస్తభువనాధీశున్ నునుం గొల్వఁగా
రాదో? కానరుగాక దురాత్ములు భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

55. మ. తరుణీశుంభదురోజకుంభములపై ఘమిల్లబంధంబుపైఁ
గరమూలంబులపైఁ గపోలములపైఁ గందోయిపై మోముపై
నిరతంబున్ విహరించు చిత్త మెపుడున్ నీయందొకప్డేనిఁ జే
ర్పరుగా మూఢులదేమిదుష్కృయమొ? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

56. మ. మినునొక్కప్పుడుఁగొల్వనేరక వృథామిథ్యాప్రచారంబులం
గములై వాఁగులయందునెల్ల మునుగంగాఁ బుణ్యముల్సేరునే!
తమి నశ్రాంతము నీటఁగ్రుంకులిడి యేధర్మంబు లార్జించెనో
కమఠగ్రాహి ఢులీకుళీరములు! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

57. హరి దైవంబు; విరించి సర్వభువనాధ్యక్షుండు బృందారకే
శ్వరుడాఢ్యుండు హుతాశనుండుపతి భాస్వంతుండు వేల్పండ్రు
లో నరయన్నేరరుగా శివాత్పరతరం నాస్తీతివాక్యార్థమే
కరణిం గోవిదు లైరో కాని మఱి! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

58. శా. వేయేనూఱు పురాణముల్ సదివినన్ వేదాంతముల్ గన్న నా
మ్నాయంబుల్ పరికించినన్ స్మృతులువేమాఱుల్ విమర్శించిన
న్నీయందాఢ్యతదోఁచుచున్నయదివో నిక్కంబుభావింపఁగా
గాయత్రీపతివై తనర్చుటను భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

59. శా. అఘంటాపథపద్ధతిన్ శివ శివే త్యాలాపసంశీలులై
రేఘస్రంబులుద్రోచుపుణ్యతములుర్విన్ బ్రహ్మహత్యాద్యనే
కాఘౌఘంబులు వాసి తావకపదప్రాప్తిన్ విడంబింతురౌ
ద్రాఘిష్ఠప్రభుతాగుణోల్లాసన! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

60. మ. పృథివిన్ మార్త్యుఁ డొకప్డునీశిరముపై బిల్వీదళంబొకట
త్యాధికాహ్లాదముతోడ నిడ్డ నదియాహా! ఘోటకాందోళికా
రథనాగాంబరపుత్రపౌత్రవనితా రత్నాదులై యెప్పుఁబో
ప్రథితాదభ్రసితాభ్రశుభ్రయశ! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

61. మ. మిము సేవించుటచేతఁగాదె చిరలక్ష్మీసంగతుల్ శౌరికిన్
నముచిద్వేషికి శాశ్వతస్థితమహానాకాధిపత్యంబు, వా
గ్రమణీభర్త కశేషసృష్టిరచనా ప్రావీణ్యమున్ గల్గె నీ
క్రమ మజ్ఞుల్ గనలేరుగాని భువి భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

62. శా. వాణీశాంబుజలోచనప్రముఖ గీర్వాణార్చితాంఘ్రిద్వయున్
క్షోణీభాగశతాంగునిన్ గజహరున్ శ్రుత్యంతవేద్యున్ నినున్
బాణాదిప్రమథోత్తముల్ గొలిచి మేల్పట్టూనిరౌ సంతత
ప్రాణివ్యూహమనోంబురుడ్భవన! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

63. శా. దారిద్య్రంబుదొలంగు, మృత్యువెడలున్ దవ్వౌనఘవ్రాతము
ల్ఘోరవ్యాధులు గండదోషము లడంగున్ జారచోరవ్యథల్
దూరంబౌ, నహితానలగ్రహగణార్తుల్ వీడు నిక్కంబు నీ
కారుణ్యం బొకయింత గల్గునెడ భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

64. మ. సుత, పద్మాకర, దేవతాగృహ, వన క్షోణీసురోద్వాహ, స
త్కృతి, నిక్షేపము లంచునెంచ నలువౌ నీసప్తసంతానముల్
హితవారంగనొనర్చుపుణ్యమెనయున్ హేలాగతిన్మర్త్యుఁడొ
క్కతఱిన్ మిమ్ముఁదలంచెనేని మది భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

65. మ. అమరం ద్వత్పదపంకజాతయుగళ ధ్యానక్రియాశ్రాంతసం
భ్రమలీలన్ విలసిల్లుడెంద మొరులన్ బ్రార్థింపఁగా నేర్చునే?
సుమనోనిర్ఘరిణీసువర్ణకమల స్తోమాసవాలంపట
భ్రమరం బేఁగునే తుమ్మకొమ్మలకు భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

66. మ. శివుఁజూడందగదండ్రు గొందఱధముల్ చిత్రంబుతారెన్నఁడు
న్రవిచంద్రాగ్ని గృహిక్షమాపవననీ రవ్యోమముల్ నీస్వరూ
పవిశేషంబు లటంచుఁ దెల్ప వినరో భావింప నమ్మూర్ఖపుం
గవు లెల్లం దదధీనతన్ మనరొ భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

67. మ. ద్విపగంధరవిభూషణాంబరవధూ వీటీభటాందోళికా
తపనీయాదులచేత మత్తిలి బుధేంద్రశ్రేణిఁ బీడింతురౌ
తపనప్రోద్భవఘోరకింకరగదా దండోగ్రదుఃఖంబు లొ
క్కపుడుందుష్ప్రభులేలయెంచరకొ? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

68. శా. నానాద్వీపధరాధురావహనమా న్యస్ఫారబాహాబలా
నూనఖ్యాతిసమేతు లైన శశిబిందుక్ష్మాతలేశాదిక
క్ష్మానాథు ల్చనిపోవుట ల్దెలియరో సత్యంబులా దేహముల్?
కానంజాలరుగాక దుర్నృపులు భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

69. మ. చవిలెల్ కాసులు వీసముల్ గొని యథేచ్చాలీలలంబ్రేలుదు
ష్కవులన్మెచ్చుచు భవ్యకావ్యఘటనాశాలుల్ ప్రసంగించుచో
నవివేకక్షితినాయకాధమవరుల్ హాస్యోక్తులం బొల్తురౌ
కవితాసార మెఱుంగకుండుటను భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

70. మ. చెలుల న్బంధుల విప్రులన్ బ్రజల దాసీభృత్యమిత్త్రాదులం
గలవిత్తంబులు వృత్తులుం గొని కడున్ గారింతు రద్యక్షతం
దలపంజాల రదేమొ మీఁదటికథల్ దర్పాంధకారాంధులై
కలనైనన్ మహిభృద్దురాత్మకులు భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

71. శా. మన్నెల్లందమసొమ్మటంచు వసుధా మార్త్యోత్తమక్షేత్రముల్
కన్నారంగని యోర్వలేక దిగమ్రింగం జూతురల్పప్రభుల్
వెన్నప్పంబులొ బూరెలొ వడలొ భావింపంగ నొబ్బట్లొకో
యన్నా! యెన్నఁగ వారిపాలి కవి? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

72. మ. ప్రజలం గాఱియఁబెట్టి పెట్టియల నర్థంబెప్పుడు న్నించుచున్
ద్విజవిద్వత్కవివందిగాయకుల కేదే నొక్కటీలేక య
క్కజమొప్పంబలుమూలలం దిరుగు భూకాంతాంళికిం గీర్తిధ
ర్మజయౌద్ధత్యము లేక్రియంగలుగు? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

73. శా. ఆజిన్ వైరివరూధినీమథనదీక్షారూఢిఁ గ్రాలన్ వలెన్
భోజుంబోలి సమస్తయాచకతతిం బోషించుచుండన్ వలెన్
తేజం బెప్పుడు నుర్విలోఁ బ్రజకుఁ జెందింపన్ వలెన్ గానిచో
రాజా వాఁడు? తరాజుగాక! భువి, భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

74. శా. తేజంబొప్పఁ బురాకృతంబున జగద్ధ్యేయత్వదంఘ్రిద్వయీ
పూజాపుణ్యఫలంబునం దమరిటుల్ భూపత్వముంగంటకున్
వ్యాజంబూనికడుంజెడంగవలెనా యాలింపరా యీనృపుల్
"రా జాంతే నరకం వ్రజే"త్తనుట? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

75. మ. కవివిద్వద్ధరణీసుధాశనవరుల్ కార్యార్థులై యొద్ద డా
సి వడిం జేతులుదోయిలించుకొని యాశీర్వాదముల్సేయ నె
క్కువదర్పంబున నట్టిట్టుం బొరలకే కొర్మ్రంగిన ట్లుండ్రుగా
రవళిం దుర్నృపు లేమియీఁగలరొ భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

76. శా. గాజుంబూస యనర్ఘరత్నమగునా? కాకంబు రాయంచయౌ
నా? జోరీఁగ మధువ్రతేంద్రమగునా? నట్టెన్ము పంచాస్యమౌ
నా? జిల్లేడు సురావనీజ మగునా? నానాదిగంతంబులన్
రాజౌనా ఘనలోభిదుర్జనుఁడు? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

77. శా. కోపంబెక్కువ, తాల్మియిల్ల, పరుషోక్తుల్ పెల్లు, సత్యంబుతీల్,
కాపట్యంబుఘనంబు, లోభమునహంకారంబు దట్టంబు, హృ
చ్చాపల్యం బధికంబు, ద్రోహమతి విస్తారంబు, చీ! యిట్టిదు
ర్వ్యాపారప్రభు లేరిఁ బ్రోతు రిఁక భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

78. శా. హృద్వీథిం గనరుం దిరస్కృతియు బిట్టేపార నొక్కప్పుడున్
సద్వాక్యంబును దర్శనం బిడని రాజశ్రేణి కాశింతురౌ
"విద్వద్దండమగౌరవం" బనుస్మృతుల్ వీక్షింపరా దుర్నృపా
గ్రద్వారంబుల వ్రేలు పండితులు? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

79. మ. అపవర్గం బొనగూడునో చిరసుఖాహ్లాదంబు చేకూరునో
జపహోమాధ్యయనార్చనాదిక మహాషట్కర్మముల్డించి దు
ష్కపటోపాయవిజృంభమాణధరణీ కాంతాధమాగారని
ష్కపట భ్రాంతి జరింతు నార్యు లిల భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

80. మ. అకటా! జుత్తెఁడుపొట్తకై కృపణమర్త్యాధీశగేహాంగణా
వకరక్షోణిరజశ్చటావిరతసం వ్యాప్తాంగులై క్రుంగి నె
మ్మొకముల్ వెల్వెలఁబాఱవ్రేలుదురదేమో యెందులంబోవనే
రక ధీమజ్జను లెంతబేలలకొ! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

81. మ. అతిలోభిన్ రవిసూనుఁడంచుఁ గపటస్వాంతున్ హరిశ్చంద్రభూ
పతియంచున్ మిగులం గురూపిని నవప్రద్యుమ్నుఁడంచు న్మహా
పతితున్ ధర్మజుఁడంచు సాధ్వసమతిం బార్థుడటంచు న్బుధుల్
ప్రతివేళన్ వినుతింతు రక్కఱను భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

82. మ. జనసంస్తుత్యమహాప్రబంధఘటనా సామర్థ్యముల్ గల్గు స
జ్జను లత్యల్పుల దీనతం బొగడుదుర్ జాత్యంధతం జెందికా
కనువొప్పందమరెన్నఁడున్ "సుకవితా యద్యస్తిరాజ్యేనకి"
మ్మనువాక్యంబు వినంగలేదొమును? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

83. సుగుణోద్దామమహాకవింద్రఘటితా క్షుద్రప్రబంధావళుల్
జగదుద్దండపరాక్రమక్రమ విరాజద్భూమి భృన్మౌళికిన్
దగుఁగా కల్పుల కొప్పునే? కరికిముక్తాకాయమానంబుసొం
పగుఁగా కొప్పునే యూరఁబందులకు? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

84. మ. పటులోభాత్మున కెవ్వరైనఁ గడఁకంబద్యాదులర్పించినం
గుటిలుండై యవియెల్ల నిల్పుకొనఁగా గోరండునిక్కంబహా!
దిట మొప్పారఁగ నిల్పుకోఁగలదె ధాత్రిన్ గొంతసేపైన మ
ర్కటపోతం బురురత్నహారంబులు? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

85. మ. భువిలో మేదరసెట్టి చివ్వతడకల్ పొంకంబుగా నల్లి పె
స్రవళిన్ సంతలనెల్లఁదిప్పు క్రియ దైన్యంబెచ్చఁగా దుష్కవుల్
తివుటొప్పం జెడుకబ్బపుందడక లోలిం ద్రిప్పఁగా నద్దిరా!
కవితల్ కాసుకు గంపెఁడయ్యెఁగద భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

86. మ. అవివేకక్షితినాయకాధమసభా భ్యాస ప్రదేశంబులన్
బవళు ల్రేలునుజుట్టఁబెట్టుకొని దుష్పాండిత్యముల్చూపుచుం
గవిముఖ్యుంబొడగాంచి జాఱుదురు వేగం; బుండవి ల్గన్న కా
కవులట్లే నిలఁబోక కాకవులు భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

87. మ. భువిలో నిక్కలిదోషహేతుకమునం బొల్పారి గోసంగులున్
బవినాలున్బలుమోటకాఁపుదొరలుం బాషాండులు న్దాసరుల్
సివసత్తుల్ నెఱబోయపెద్దలును దాసేయుప్రభుల్ దుష్టకా
కవులు న్మీఱిరిఁకేమి చెప్పనగు? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

88. మ. కలుముల్నిక్క మటంచునమ్మితులువల్గర్వాంధులై యెన్నఁడు
న్బిలిభిక్షంబులు వెట్టకుండ్రు పిదప న్బ్రాణంబులంబాసియా
ఖలులృమౌదురో, వాండ్రుగూరిచినరొక్కం బెల్ల నేమౌనొకో
కలుషోద్గాఢతమస్సహస్రకర! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

89. తులువ ల్పెట్ట భుజింపలేక ధనమెంతోనెమ్మదింగూర్చిమూ
లల దట్టంబుగఁబాఁతుకొన్న నృపతుల్వాలెంబు నిర్మోహులై
పలుచందంబులఁ గట్టి కొట్టి మిగులన్భాదించి రోధించుచుం
గలసొ మ్మెల్ల హరించుచుండ్రుగద! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

90. మ. చెనఁతుల్గూర్చుధనంబుమ్రుచ్చులకు దాసీవారయోషాహు
తాశన దుష్టక్షితిపాలక ప్రతతికిన్ సంరూఢిఁ జేకూరుగా,
కనపద్యప్రతిభావిభాసిత బుధేంద్రానీకముం జేరునే?
కనదుద్దామపరాక్రమప్రథిత! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

91. మ. ధరణిన్ సద్గురుచెంత నెందఱుఖలుల్ దార్కొన్ననచ్చోటికే
కరమర్థి న్బుధులేఁగుచుండుదురు నిక్కంబారయన్ గంటకా
వరణోజ్జృంభితకేతకీవని కరుల్ వాలెంబుగాఁ జేరవే?
కరుణాదభ్రపయఃపయోనిలయ! భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

92. శా. లోకానీకమునందు దుర్గుణులు కల్ముల్ గల్గియున్నప్డు ప
ల్గాకుల్ దార్కొని మెల్లమెల్లనే దురాలాపంబులంగేరుచుం
గైకొండ్రెల్లపదార్థల్నిజమహో కార్కూఁతలం గ్రోల్చుచు
న్గాకు ల్వేములఁ జేరుచందమున భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

93. మ. చదువు ల్వేదపురాందము ల్గయితలు స్సబ్బండువిద్దెల్ గతల్
మొదలెన్నేనిగ విద్దుమాంసువు లదేమో తెల్పఁగావింటిఁగా
నదిగో చౌలకు మాలదాసరి శటాలైగారి జ్ఞానమ్మలెన్
గదియంజాల వటండ్రు ముష్కరులు భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

94. శా. పో! పో! బాఁపఁడ! దోసె డూదలిడినం బోలేక పేరాసల
న్వాపోఁజాగితివేమి! నిసదువు తిర్నామంబులో! సుద్దులో
భూపాళంబులొ లంకసత్తెలొ బలా బొల్ల్యావుపోట్లాటలో
కా! పాటింపనటండ్రుబాలిశులు భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

95. మ. అదిగో బాఁపనయల్లుభొట్లయకు ముందప్పయ్యతీర్తంబులో
నదనం"గిద్దెఁడుకొఱ్ఱనూక లిడితిన్ అబ్బబ్బ! తిర్నామముల్
సదువంజాగిన మాలదాసరయలన్ సంతోసనాల్ సేసితిం
గద" యంచుంబలుమోటులాడుదురు భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

96. శా. రాలన్ దైలము తీయవచ్చు భుజగవ్రాతమ్ముల న్బేర్లఁగా
లీల న్బూనఁగవచ్చు నంభోనిధి హాళి దాఁటఁగావచ్చు డా
కేల న్బెబ్బులిఁ బట్టవచ్చు విపినాగ్ని న్నిల్పఁగావచ్చు మూ
ర్ఖాళిం దెల్పఁ దరంబె యేరికిని? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

97. శా. ఆఁకొన్నప్పుడు వంటకంబయిన బియ్యంబైన జావైనఁగూ
రాకైన న్ఫలమైన నీరమయినన్ హాలింగల ట్లిచ్చుచున్
జేకోనౌఁ బరదేశులం గృహులకు న్సిద్ధంబు గావింప ఛీ!
కాకున్న న్మరి యేఁటికొంప లవి? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

98. మ. మడతల్వల్కునృపాలుతోఁ బలుమాఱున్మారాడుపెండ్లాముతోఁ
జెడుజూడం బ్రచరించునాత్మజునితోఁ జేట్పాటుగోర్లెంకతో
బొడవంజూడఁగవచ్చు కార్మొదవుతోఁ బోరాడుచుట్టంబుతోఁ
గడతేరం దరమా గృహస్థునకు? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

99. శా. కాకిన్శాశ్వతజీవిగా నునిచి చిల్క న్వేగ పోకార్చి సు
శ్లోకుం గొంచెపుటేండ్లలోఁ గెడపి దుష్టుంబెక్కునాళ్లుంచి య
స్తోకత్యాగి దరిద్రుఁ జేసి కఠినాత్మున్ శ్రీయుతుంజేయి నా
హా! కొంకేదిఁక నల్వచెయ్వులకు? భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

100. మ. ధరలో నెన్నఁగ శాలివాహన శకాబ్దంబుల్దగ న్యామినీ
కరబాణాంగశశాంకసంఖ్యఁజెలువై కన్పట్టు (సౌమ్యా) హ్వ
య స్ఫురదబ్దంబున నిమ్మహాశతక మేఁ బూర్ణంబుగావించి శ్రీ
కరలీల న్బుధు లెన్న నీకిడితి భర్గా! పార్వతీవల్లభా!

101. ధనధాన్యాంబరపుత్త్రపౌత్త్రమణిగోదాసీభటాందోళికా
వనితాబంధురసింధురాశ్వ (మహితైశ్వర్యంబు) దీర్ఘాయువు
న్ఘనభాగ్యంబును గల్గి వర్ధిలుదు రెక్కాలంబుఁ జేట్పాటులే
క నరు ల్దీని బఠించిరేని భువి భర్గా! పార్వతీవల్లభా!